Gros Michel, of in Engelstalige gebieden, Big Mike, was tot in de jaren 50 de meest gegeten banaan ter wereld. Maar het ging mis: de Panamaziekte sloeg toe. Deze schimmelziekte verwoestte zo’n beetje de hele bananenteelt in met name Latijns-Amerika. Een van de redenen waarom de schimmel zo kon toeslaan, is doordat de moderne banaan a-sexueel is. Moderne bananen kunnen zich niet voortplanten, omdat ze geen zaden meer hebben – die zijn er uitgekweekt ter wille van de consumptie. Als je een banaan doorsnijdt, zie je de ‘restanten’ van de zaadjes nog zitten als die kleine zwarte vlekjes.
Om nieuwe bananenplanten te krijgen, worden er scheuten uit de wortelstok van volgroeide bomen gebruikt. Elke nieuw aangeplante bananenplant heeft daarmee exact dezelfde genen als de ‘ouderplant’. De wortels zijn de plek waar de schimmel de bananenplant binnendringt en het vochttransport stil legt. Wanneer 1 plant ziek wordt, duurt het niet lang voor de hele plantage er last van heeft. Op die manier werd de Gros Michel in Latijns-Amerika zo goed als uitgeroeid.
Als vervanger voor Big Mike kwamen de bananen-telers in de jaren zestig, nog net op tijd, met de Cavendish banaan, die wél bestendig is tegen de Panamaziekte. Tenminste… dat leek lange tijd zo. Met de groeiende vraag naar bananen wereldwijd, verscheen Maleisië begin jaren 80 op het toneel als Cavendish-producent. In het begin ging het allemaal nog, maar na een aantal jaren vergeelden nieuwe planten en droogden uit. Het duurde even voor onderzoekers er achter kwamen dat de Cavendish niet immuun is voor de Panamaziekte. Het ging echter niet om de bekende ‘westerse’ versie, maar een variant die voor een nog grotere paniek zorgt in bananenland.: de ‘Tropical Race 4’. Inmiddels al gesignaleerd in Maleisië, Pakistan, de Filipijnen en Indonesië, en ook in Afrika en Australië. Latijns-Amerika heeft er nog geen last van, maar wetenschappers denken dat dat slechts een kwestie van tijd is….
De hoop is nu gevestigd op een internationaal team van 64 onderzoekers die het DNA van DH-Panang ontrafeld hebben. DH-Panang is één van de drie wilde bananen-soorten waar de Cavendisch uit gekweekt is. Deze banaan is resistent voor de nieuwe stam van de Panama-schimmel. De onderzoekers hopen met het DNA in handen de genen te vinden die verantwoordelijk zijn voor de resistentie.